...Julianadorp van 1939 tot 1945
Kees & Liena van Mullem
..tewerkgesteld in Peine, Duitsland, van 1942-1945.

Tewerkstelling / Arbeidseinzetst 1942-1945

Klik,… oh jongens, dit klinkt niet goed, een toegangsdeur werd afgegrendeld en drie Duitse soldaten met bajonet op geweer zetten een groep van 12 jongemannen uit de Noordkop vast in het arbeidsbureau in Alkmaar.

Dit is het verhaal van Kees en Haliena van Mullem, die elkaar tijdens de tweede wereldoorlog, 1940 tot 1945, in barre omstandigheden leerden kennen. Zij werden in 1942 te werk gesteld in Duitsland. Kees, afkomstig uit Julianadorp, Nederland en Liena uit Donetsk, Rusland.
Het verhaal begint in Julianadorp, waar Kees als koeienmelker in dienst was bij Klaas Hoogschagen aan de Zanddijk.
 

Kees uit Julianadorp en Liena uit Donetsk werden
te werk gesteld in Peine in Duitsland.
 
Tewerkstelling in Duitsland
Tijdens de tweede wereldoorlog werden veel jongemannen uit Nederland te werk gesteld in Duitsland. De meeste mannen daar moesten zich melden bij het leger waardoor er een groot te kort aan werkkrachten was voor de (oorlogs)industrie en de landbouw. Kees van Mullem,17 jaar oud, had de leeftijd om te werk te worden gesteld. Hij was als melker in dienst bij Klaas Hoogschagen aan de Zanddijk. Hij had net zijn koemelkersdiploma behaald, met de aantekening "met zeer veel vrucht". Tot dan toe kon hij steeds, bij een oproep om in Duitsland te werk te worden gesteld, aankloppen bij de boekhouder van de zuivelfabriek "Koegras" aan de Callantsogervaart, dhr. Zeeman. Die regelde, met de opmerking dat hij onmisbaar was voor de voedselvoorziening in Nederland, vervolgens een vrijwaring voor tewerkstelling
Op die bewuste morgen, in augustus 1942, lukte het verkrijgen van een vrijstelling niet. Kees moest zich de volgende dag om 9 uur melden bij het arbeidsbureau in Alkmaar, waar hij met nog 11 jongemannen persoonlijk een vrijstelling moest regelen. Enkele leden van de groep waren o.a. Jan de Leeuw, Piet Amels, Jan de Graaff en zoals eerder genoemd Kees van Mullem. Aangekomen bij het arbeidsbureau werden ze binnen gelaten en klonk, voordat enige aanmelding werd verricht, een droge klik bij de deur. " Dit zit niet goed,… " was de eerste reactie van Kees richting de anderen. Zij waren opgesloten in een kamer van het arbeidsbureau en werden bewaakt door drie Duitse militairen met bajonet op het geweer.
De groep werd op transport gezet, naar Vught en om twaalf uur 's nachts werd met een stoptrein verder gereisd naar Hannover met als bestemming Straflager 21.Daar aangekomen werden de jonge mannen door Nederlandse NSBers geselecteerd voor inzet bij industrie of landbouw. Zo werd deze groep, met uitzondering van Kees, aangewezen om te werken bij een fabriek voor accuwerken in Hannover. Kees wilde bij de groep blijven en ging uit eigen beweging met zijn companen mee, maar bij de fabriek aangekomen werd dat ontdekt. Hij stond niet op de lijst met verwachte personen en moest terug naar de Straflager
Daar aangekomen werd hij opgesloten in een barak met 40 geïnterneerde Russische vrouwen. Kees heeft, als 17 jarige jongen, tussen al die dames zeer angstige momenten gekend, het was teveel van het "goede". De opluchting kwam toen een Nederlandse NSBer vroeg of iemand kon melken. Al eerder in dit verhaal gaven we aan, dat Kees in het bezit was van een melkersdiploma en dat kwam nu goed van pas . Hij meldde zich en werd vervolgens als arbeider/melker ingezet.
Met een ossenkar ging hij op weg naar een hereboer in Peine die een veehouderij bezat met de naam "Riddergoed Rosenthal". Vijfentwintig koeien moesten drie keer per dag, om 4,12 en 19 uur, worden gemolken. Kees had daar een goed kosthuis. Hetgeen werd onderstreept met de 5 sneden brood met spek en daarbij melk die hij dagelijks kreeg aangereikt.
Op de boerderij woonde ook Brosilde, de dochter van de bedrijfsleider. Kees en Brosilde konden erg goed met elkaar opschieten, zij raakten verliefd. Helaas viel dat bij haar familie niet in goede aarde en Kees moest de boerderij verlaten
Eerst naar Straflager Wildeskind en vandaar zomers naar de boerderij van George Berends, een gemengd bedrijf in Heldesheim en 's winters naar Hemelerwald waar spoorbielzen moesten worden gezaagd. Kees kreeg op een dag een straf van twee dagen opgelegd in Straflager Heldesheim. Dagelijks werd vanuit het strafkamp een groep gestraften met begeleiding en onder toezicht van soldaten naar hun werk gebracht. Als onwetende jongeman vroeg Kees zich af, waarom leden van de groep niet in de buitenste rijen wilden lopen. Daar kwam hij pijnlijk achter, toen hij zelf daar liep en door een ongeduldige soldaat, die wilde dat er werd doorgelopen, met de bajonet van zijn geweer in de zij werd geprikt. De wond die daardoor onstond, ging ontsteken en het herstel daarvan had hij te danken aan Haliena.

Haliena.
Haliena, roepnaam Liena was in de Oekraïne Rusland in de plaats Donetsk, tijdens een razzia, door verraad, opgepakt door de Duitsers. Zij werd tewerk gesteld in een conservenfabriek. Daar werd ze ziek en kwam na enige tiijd bij dezelfde boer te werken als Kees, waar ze huishoudelijk werk verrichtte. Liena is emotioneel niet in staat te vertellen over de verschrikkingen die zij heeft meegemaakt. Het enige dat zij losliet was, dat zij drie keer te maken heeft gehad met een vuurpeloton.
Liena was de reddende engel voor Kees. Zij verpleegde hem. Ook wist ze iets van geneeskrachtige kruiden, die kennis had ze eerder opgedaan in botanische tuinen. De wond die Kees, zoals eerder vermeld had opgelopen, ging ontsteken. Met een oud recept voor trekzalf, bestaande uit gesneden uien, eieren en groene zeep werd de wond behandeld en de ontsteking bedwongen.
Liena zorgde er ook voor dat de hygiëne verbeterde. De arbeiders wasten zich nooit, maar haar sodawater deed goede dienst. De strobedden werden schoongemaakt, muizen verjaagd en een aanval ingezet op de veelal aanwezig luizen.
Kees en Liena konden het steeds beter met elkaar vinden en besloten als stelletje verder te gaan.
Boer George was niet slecht voor de arbeiders maar helaas, hij werd ziek. De leiding werd overgenomen door zijn vrouw, Elma. Die ging strenger controleren op hetgeen de arbeiders werd toegeschoven. Het gevolg was dat minder eten werd verstrekt. De dochter van de boer, Hillegonda, was zeer actief lid van de Hitler Jugend.

In 1945 bevrijd door Canadezen.
In 1945 werden Kees en Liena en hun mede-lotgenoten door Canadese soldaten bevrijd. Ouderen werden opgevangen door de Canadezen en jongeren kregen een groot geweer met vijf patronen waarmee ze gevangenen moesten bewaken. Kees en Liena zijn daar toen niet lang meer gebleven
Met een karretje, gestolen van een tuinderij, zagen ze samen met Jan Mos, Willem van Vlijmen en Jan Meyer, uit Uithoorn, kans in de nacht weg te komen en vertrokken naar Hannover. Vandaar kwamen ze terug naar Nederland in Valkenburg, waar ze werden opgevangen in een nonnenklooster. Daar zijn ze drie maanden geweest, noord Nederland was toen nog niet bevrijd. De tijd werd daar, tot vervelends toe, doorgebracht, met het aardappelschillen voor de bewoners van het klooster. Daarna kwamen Kees en Liena terecht bij een opvangadres voor vluchtelingen in Noord Brabant. Voor zeven gulden per week kregen ze daar kost en inwoning.

Terug naar huis
Zodra het veilig genoeg was werd de terugreis naar huis aanvaard. Met de trein naar Alkmaar en daarna verder met een taxi. Het adres dat ze bij de chauffeur hadden opgegeven was Callantsogervaart. Per abuis werden ze afgezet in Callantsoog. Het laatste stuk naar Julianadorp zijn Kees en Liena toen maar gaan lopen. Toen ze onderweg waren naar Julianadorp, het was vroeg in de morgen, troffen ze de eerste bekenden, Hans de Vries en Piet Vader. De laatste ging spoorslags op de fiets de komst van Kees en Liena melden bij de ouders van Kees, thuis aan de Callantsogervaart.
Vader van Mullem bedacht zich geen moment en ging, zonder zich eerst geheel aan te kleden, in een lange jaeger onderbroek, samen met broers Bart en Toon met gezwinde spoed, zijn zoon Kees en aanstaande schoondochter Liena tegemoet
 

Haliena en Kees van Mullem, hier op de foto van oktober 2004,
trouwden op 27 september 1945
 
Kees en Haliena getrouwd
Op 27 september 1945 zijn Kees en Liena getrouwd. Zij kregen een dochter Haliena. Helaas is Kees in januari van dit jaar, 2005, plotseling overleden, hij mocht de zestig jarige huwelijksdag, waar hij al lange tijd naar uitkeek, niet meer meemaken

Nog geld te goed
Het totaal uitgekeerde loon aan Kees in de Duitse periode was 80 mark, die hij had ontvangen van boer George Berend. Liena heeft helemaal niets toegeschoven gekregen. Officieel hebben ze nog geld tegoed, maar de rompslomp om alsnog het geld te verkrijgen was hun teveel en konden ze niet meer opbrengen. Het was Kees aan de eer om nog naar geld te vragen dat hun toekwam.

Terug naar Duitsland
Van de naaste familie kreeg Kees op zijn zeventigste verjaardag als kado een aanbod om zelf een bestemming voor een dagje uit te kiezen. Kees en Liena spraken toen de wens uit nog één keer een bezoek te brengen aan Duitsland. Opnieuw naar de omgeving waar zij in de oorlog tewerk waren gesteld en waar ze elkaar hadden leren kennen. Ze zijn toen teruggeweest in Peine. Daar werden ze niet van harte ontvangen. Kort gezegd: ze waren niet welkom. Men wilde daar niet worden herinnerd aan de oorlogstijd en aan wat er toen in de naaste omgeving had plaatsgevonden. Kontakt met families uit die tijd konden niet meer worden gelegd.

nawoord:
Vorig jaar (2004) oktober hebben Kees en Liena van Mullem het voorgaande verhaal aan mij verteld. In het voorjaar (2005) werd ik opgeschrikt door het plotselinge overlijden van Kees. Het verhaal was toen nog niet geheel geschreven, want ik had al aangegeven dat het bedoeld was voor de maand mei 2005, in het kader van : Zestig jaar na de Tweede Wereldoorlog in Julianadorp en Koegras.
Omdat voor Liena de klap van het verlies van haar Kees heel groot was, kon ik haar niet vragen of het verhaal gepubliceerd mocht worden. Ik ben in overleg gegaan met Haliena (jr), de dochter van Kees en Liena. Zij heeft toen toestemming gegeven het verhaal te pubiceren.

Ik wil Kees (†), Liena en dochter Haliena, hierbij bedanken voor de medewerking van de totstandkoming en het mogen publiceren van het verhaal.

P.J.Sieswerda
d.d.mei 2005
 
De andere pagina's van Julianadorp en Koegras in de Tweede Wereldoorlog
Index pagina
met voorwoord
Julianadorp & Het Koegras
en de Tweede Wereldoorlog
Atlantikwall Julianadorp &
Het Koegras
 
 
 
Deze pagina is gemaakt voor de website
Julianadorp parel van de Kop
http://www.julianadorp-parelvandekop.nl
d.d. april 2005
copyright: Julianadorppromotie '95